Het is voor mij moeilijk te bevatten wat schizofrenie nou precies is. Zoals bij zovelen roept het begrip bij mij in eerste instantie vooral het aforisme “Een schizofreen is nooit alleen” in gedachten. Schizofrenen zijn mensen met vele persoonlijkheden, toch? Natuurlijk weet ik beter. Schizofrenen zijn alleen en hebben geen meervoudige persoonlijkheid. Maar wat zit ze dan dwars? Kennelijk leidt een op honderd mensen aan een gespleten geest. Best de moeite waard om je er in te verdiepen, zou je zeggen. Des te meer als je bedenkt dat ongeveer 1 op de 200 mensen autistisch is en over die problematiek onderhand toch de meeste mensen wel wat weten.
Gisteren heb ik A Beautiful Mind gekeken. Dat is waarom ik nu zo met schizofrenie bezig ben. Het fascineert me. Een psychische kwaal die zo veel mensen treft, maar waar ik maar zo weinig van af weet. In de film van gisteren is de hoofdrol een schizofrene, maar briljante wiskundige. Hij functioneert jaren prima met zijn ziekte, maar leidt in toenemende mate aan waanbeelden. De film gaat over John Nash, die door zijn schizofrenie dingen hoorde die er niet waren (in de film zag hij dingen, maar dat is niet werkelijk zijn kwaal). Dat moet toch heel raar zijn, niet aan te kunnen van je eigen zintuigen. John Nash moet nog altijd aan vreemden voorgesteld worden, omdat hij zelf niet kan vaststellen of hij ze op een of andere manier inbeeldt. Die gedachte is bijna niet te bevatten.
Ik vertrouw eigenlijk zonder uitzondering blind op mijn zintuigen. Als ik iets hoor, zelfs al begrijp ik niet wat ik hoor, dan neem ik aan dat er iets een geluid gemaakt heeft. Als ik in huis iets hoor kloppen, dan zoek ik daar een verklaring voor die buiten mij ligt. Natuurlijk is dat geluid echt. Natuurlijk beeld ik me dat niet in. Als ik op straat iemand tegen kom die me bekend voorkomt, dan probeer ik te bedenken wie het zou kunnen zijn. Vanzelfsprekend is die persoon echt en niet een waanbeeld. Maar stel je voor dat die zekerheid niet vanzelfsprekend was. Dat je bij elke waarneming moet twijfelen aan de betrouwbaarheid ervan? Om gek van te worden.
Vooral mannen tussen de 15 en 30 worden getroffen door schizofrenie. Bij vrouwen komt het veel minder voor en mannen die eenmaal de dertig gepasseerd zijn hoeven zich ook weinig zorgen meer te maken dat hun geest zich nog zal splijten. Een waanzinnige gedachte: bijna iedereen moet wel iemand kennen die schizofreen is, al is het maar een beetje. Er zijn mensen in je omgeving die dingen zien, horen, ruiken, voelen of proeven die er niet zijn. Die paranoïd zijn en het gevoel hebben dat er een complot gesmeed wordt. Dat is maar moeilijk te bevatten.
Mijn hoofd is bij vlagen ook een warboel. Gelukkig niet op manier die me tot een interessant subject voor psychiaters zou maken, maar rommelig genoeg om soms mijn dag te verpesten. Als je niet op je eigen verstand kunt rekenen, dan ben je op anderen aangewezen. Op de paar slechte dagen die mijn hoofd heeft gekend, was ik blij dat Judica er was. Zij was op die momenten een anker, een referentiepunt in de normale wereld. John Nash had in de film zijn vrouw. In een prachtige scène pakt Alicia de hand van haar man en legt die op haar gezicht. Zij is zijn anker; zij is echt.
In feite zijn partners altijd ankers. Een partner is een spiegel, maar ook een baken. Door een partner krijg je een nieuw perspectief op jezelf, maar ook een ijkpunt om je eigen gedachten mee te staven of te contrasteren. Door de scheiding ben ik weer op mezelf aangewezen. Ik heb veel nagedacht over de rol die een vrouw in mijn leven zou moeten hebben. Veel nadenken leidde mij tot een extreme gedachte: er is geen goede reden waarom je als mens een ander nodig zou hebben. Om gelukkig te zijn, heb je aan jezelf genoeg. Of dat beweren in elk geval de goeroes. Maar ik ben sceptisch. Ik wil het ook niet geloven. Ik geloof in de oneindige waarheid van liefde. Waarom je een ander nodig hebt? Ik denk als baken, als bewijs dat je bestaat, als de schakel die je met de werkelijkheid verbindt. Als de ontbrekende helft van je gespleten geest.